Python programlama dilini öğrenmek için çıkmış olduğumuz bu serüvende geliştireceğimiz projelerin içerisinde sıklıkla ihtiyaç duyacağımız ve kullanacağımız bir kavram olan operatörler (işleçler) hakkında derinlemesine araştırmalar yaparak bazı sorulara cevaplar arayacağız. ❓🔍👀

Bu bahsetmiş olduğum sorulardan bazıları Python Operatörleri Nedir, Python’da Kullanılan Operatörler gibi çeşitli soru başlıklarına yer vererek konunun iyi bir şekilde anlaşılmasını sağlamak istiyorum.

Hazırsanız, uzun soluklu bir bilgi serüvenin ilk adımını atarak operatör yapılarının, programlarımızda üstlenmiş oldukları görevleri anlayacağımız “Python Operatörleri Nedir” başlığına geçiş yapalım. 🕵🏻‍♂️

Python Operatörleri Nedir?

Python Operatörleri, geliştireceğimiz proje yapılarında ihtiyaç duyacağımız verilerin hafıza içerisinde tutulmasını ve üzerinde çeşitli işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan özel bir yapıdır.

Yukarıda vermiş olduğum teorik tanımlama üzerinde operatörler kavramını anlayamamış olabilirsiniz. Bu yüzden sizler için “operatör” yapısını basit bir örnek senaryo üzerinden ele alarak anlatmaya çalışacağım.

Günümüzde herkes tarafından sıklıkla kullanılan en az bir sosyal medya hesabı veya banka hesabı bulunmaktadır. Bu platformlara çeşitli verilere ulaşabilmek, ulaştığımız verileri değiştirebilmek veya herhangi farklı bir işlem için giriş yapmak isteriz. Bu isteğimiz doğrultusunda giriş yapmak istediğimiz platform bizlerden kullanıcı adı ve şifre gibi bizlere özel verilerin girilmesini ister. Daha sonra giriş işlemlerinin gerçekleşmesi için ilgili platformlar arka plan üzerinde çeşitli algoritmalar çalıştırır.

Bu algoritma yapılarını basit olarak şu şekilde düşünebiliriz. Öncelikle girilen verilerin program içerisinde mevcut bir değişkene atama işlemi gerçekleştirilir, daha sonra bu değişken yapısı alınarak veri tabanı üzerinde ilgili verilerin bulunup bulunmadığını karşılaştırır. Karşılaştırma işlemi sonunda ise girilen verilen eşleşmesi durumunda başarılı bir şekilde giriş işlemi gerçekleştirilir. 👌🏻

Örnek üzerinde bahsetmiş olduğum tüm bu işlemler operatörlerin kullanılması sayesinde gerçekleştirilir. Bunların yanında birçok temel işlem içinde operatör yapıları kullanılır. Bu operatör yapılarını (işleçleri) daha yakından incelemek ve çıkmış olduğumuz bilgi serüveninde bir adım daha ileriye gitmek için bir sonraki aşamamız olan “Python Operatörleri” başlığına geçiş yapabiliriz. 🕵🏻‍♂️👨🏻‍🏫

Python Operatörleri

Python Operatörleri, kendi arlarında farklı kategorilere ayrılır. Bu ayrılma sonucu oluşan operatör kategorilerinin birbirinden farklı görevleri ve yapabileceği işlemler vardır. Bu bahsetmiş olduğum “Python Operatörleri” yapısı içerisinde yer alan kategorileri şu şekilde sıralayabilirim:

• Atama (assignment) Operatörleri
• Aritmetik (arithmetic) Operatörler
• Karşılaştırma (comparison) Operatörler
• Kimlik (identity) Operatörleri
• Mantıksal (logical) Operatörler
• Üyelik (membership) Operatörleri
• Bit (bitwise) Operatörleri

Hazırsanız, çıkmış olduğumuz bu bilgi serüvenin bir aşamasını daha geride bırakarak ileriye doğru bir adım atalım ve bahsetmiş olduğum tüm bu kategorileştirilmiş python operatörlerini daha detaylı ele alarak; ne işe yaradıklarını, özelliklerini ve kullanım şekilleri konusunda bir fikir sahibi olmaya çalışalım. 👨🏻‍🔧🧰

1- Atama Operatörleri

Bir önceki “Python Veri Tipleri ve Değişken Tanımlama” isimli rehber içeriğimin içerisinde sıklıkla kullandığım atama operatörlerini çok iyi bir şekilde öğrenmemiz gerekir.

Atama Operatörleri, projelerimiz içerisinde bir değişken üzerine veri atamak veya mevcut değişken içeriğini başka bir değişken yapısına atamak için kullanılır. Tanımlamaları gerçekleştirirken kullandığımız atama operatörleri ile birlikte aritmetik operatör yapılarını da kullanabiliriz. Bu yapının aklınızda daha iyi bir şekilde canlanmasını sağlamak için sizlere bu yapılar hakkında kısa kısa bilgiler vereceğim.

• Eşittir (=) Operatörü: Her programcının geliştirmiş olduğu programlarda en az bir kere kullandığı “=” operatöründe sağdan sola doğru atama işlemleri gerçekleştirilir.
• Toplayarak Eşitleme (+=) Operatörü: Sağ tarafta yer alan veriyi, hali hazırda hafızada tutmuş olduğu veriye ekleyerek tekrar soldaki değişken üzerine atamasını gerçekleştirir.
• Eksilterek Eşitleme (-=) Operatörü: Operatörün sol tarafında yer alan değişken üzerinde yer alan veriyi, sağ tarafında yer alan değer ile çıkartarak tekrardan sol tarafta yer alan değişkene atama işlemini gerçekleştirir.
• Çarparak Eşitleme (*=) Operatörü: Sol tarafta yer alan değişken üzerindeki veri ile, sağ tarafta yer alan değeri çarpar ve tekrardan sol taraftaki değişkenin üzerine atamasını gerçekleştirir.
• Bölerek Eşitleme (/=) Operatörü: Değişkenimizin içerisindeki veri ile operatörün sağ taraftaki veriyi böler ve çıkan sonucu tekrardan değişken yapısına tanımlar.
• Mod Alarak Eşitleme (%=) Operatörü: Operatörün sol alanında yer alan değişkenin içerisindeki değer ile, operatörün sağ taraftaki değeri böler ve kalan sonucu tekrardan değişkenin üzerine tanımlamak için kullanılır.
• Üs Alarak Eşitleme (**=) Operatörü: Değişken içerisindeki verinin, operatörün sağ tarafında yer alan veri ile üssünü alarak çıkan sonucu tekrardan değişkenin içerisine atar.
• Tam Bölerek Eşitleme (//=) Operatörü: Sol tarafta yer alan değişkenin içerisindeki veriyi ele alarak, operatörün sağ tarafında yer alan veri ile tam bölüm işlemini gerçekleştirir ve çıkan sonucu tekrardan değişkenin üzerine atar.

Gördüğünüz gibi atama operatörleri içerisinde birçok tanımlama yapısı mevcuttur. Bu tanımlama yapılarını projelerimizin ihtiyaçlarına göre belirledikten sonra atama işlemlerini gerçekleştirmek için kullanırız. Özellikle aritmetik atama operatörleri bizim için tanımlama esnasında hız katacaktır.

Hazırsanız, bir sonraki operatör türünü tanımak için “Python Operatörleri” isimli rehber içeriğimizde ileriye doğru bir adım daha atalım.

2- Aritmetik Operatörler

Operatör yapısının isminden de anlaşılacağı üzere, matematiksel işlemleri yerine getirebilmek için kullanılan basit matematiksel işlemlerin yapılmasına imkan veren operatör sınıfıdır. Bu operatör sınıfı içerisinde yer alan yapılar şu şekildedir:

• Toplama (+) Operatörü: Operatörün solunda yer alan değer ile sağındaki değerin toplanmasını sağlayan operatördür.
• Çıkarma (–) Operatörü: Belirlediğimiz değerlerin arasında çıkarma işlemini gerçekleştirir.
• Çarpma (*) Operatörü: Kullanılan operatörün sahip olduğu iki değeri aralarında matematiksel olarak çarpar.
• Bölme (/) Operatörü: En az iki değerin birbirleri ile bölünmesini sağlayan operatördür.
• Mod Alma (%) Operatörü: Bölme işlemi sonucunda ortaya çıkan kalan değerini gösteren operatördür.
• Kuvvet Alma (**) Operatörü: Operatörün sol tarafındaki değeri alt değer olarak alır ve sağındaki değeri üs değer olarak kabul eder. Daha sonra bu yapının kuvvetini hesaplar.
• Tam Bölme (//) Operatörü: Kuvvet alma operatörü yapısında olduğu gibi değerler tanımlanır ve bölme işlemini gerçekleştirir.

İsterseniz, Aritmetik operatör yapılarını kod içerisinde gözlemleyerek edinmiş olduğumuz teorik bilgileri pratiğe dökerek kod çıktısına göz atalım.

### Artimetik Operatörlerde Kullanmak İçin Değişken Tanımlayalım: ###
a, b, c, d = 100, 15, 50, 10
ayrac = "----------------"

### Aritmetik Operatörleri Kullanmaya Başlayalım: ###
print(ayrac+"\n< Python Aritmetik Operatörler >\n"+ayrac)
print("-> [",a,"] + [",c,"] Toplama İşleminin Sonucu: ", (a+c))
print("-> [",c,"] - [",b,"] Çıkarma İşleminin Sonucu: ", (c-b))
print("-> [",b,"] * [",d,"] Çarpma İşleminin Sonucu: ", (b*d))
print("-> [",a,"] / [",c,"] Bölme İşleminin Sonucu: " , (a/c))
print("-> [",c,"] % [",b,"] Mod Alma İşleminin Sonucu: ", (c%b))
print("-> [",b,"] ** [",d,"] Kuvvet Alma İşleminin Sonucu: " , (b**d))
print("-> [",a,"] // [",b,"] Tam Bölme İşleminin Sonucu: " , (a//b),"\n",ayrac)

Kod Çıktısı:

Gördüğünüz gibi çok basit birkaç tanımlama sonrasında aritmetik operatörlerimizi kullanarak matematiksel sonuçlara ulaşabildik.

Hazırsanız, “Python Operatörleri” rehber içeriğimizde bir adım daha atarak bir sonraki aşamamıza geçiş yapalım.

3- Karşılaştırma Operatörler

Projelerimizde sıklıkla kullanacağımız karşılaştırma yapıları için ihtiyaç duyacağımız kavramlar için karşılaştırma operatörlerine ihtiyaç duyarız. Bu yapıların hepsini maddeler halinde incelemeye başlayalım.

• Karşılaştırma (==) Operatörü: Program yapısında alınan verinin eşitlik kontrolünü sağlayan operatördür. Eşitlik sağlanması durumunda “true” değeri, sağlanmaması durumunda ise “false” değeri döner.
• Eşit Değil Mi (!=) Operatörü: Karşılaştırma operatörünün üstlenmiş olduğu görev gibi kontrol işlemini yürütür. Fakat burada sorgulanan değerler birbirine eşit olmazsa “true” değeri geriye döner.
• Büyük Mü (>) Operatörü: Operatörün solundaki değerin, sağ tarafta yer alan değerden büyük olup olmadığını karşılaştırır.
• Büyük Eşittir (>=) Operatörü: Yukarıda yer alan “Büyük Mü” operatöründe olduğu gibi verinin büyüklüğünü veya eşitliğini kontrol eden bir operatördür.
• Küçük Mü (<) Operatörü: Kullanıldığı zaman sol taraftaki verinin, sağ taraftaki veriden küçük olup olmadığını kontrol eder.
• Küçük Eşittir (<=) Operatörü: Program içerisinde kullanıldığı zaman sol taraftaki verinin, sağ tarafta yer alan veri ile eşit olup olmadığını veya küçüklüğünü kontrol eder.

İsterseniz, karşılaştırma operatörleri hakkında edinmiş olduğumuz teorik bilgileri bir araya getirerek pratik basit bir uygulama gerçekleştirelim. Böylelikle öğrenmiş olduğumuz bilgilerin kod blokları içerisinde nasıl oluştuğunu gözlemleyebiliriz.

### Karşılaştırma Operatörleri için Değişken Tanımlayalım: ###
x, y, z, w = 10, 20, 30, 20
ayrac = "----------------"

### Karşılaştırma Operatörlerini Kullanmaya Başlayalım: ###

print(ayrac,"\n< Python Karşılaştırma Operatörler >\n"+ayrac)
print("-> [",y,"] == [", z,"] Eşitlik Durumunun Sonucu: ",y==z)
print("-> [",x,"] != [",w,"] Eşit Değil Mi Sonucu: ", x!=w)
print("-> [",z,"] > [",x,"] Büyük Mü Sonucu: ", z>x)
print("-> [",w,"] >=[",z,"] Büyük Eşit Mi Sonucu: ", w>=z)
print("-> [",z,"] < [",y,"] Küçük Mü Sonucu: ",z<y)
print("-> [",y,"] <= [",z,"] Küçük Eşit Mi Sonucu:", y<=z,"\n"+ayrac)

Kod Çıktısı:

4- Kimlik Operatörler

Python programlama dili içerisinde kimlik operatörler, değişkenler üzerindeki verileri karşılaştırarak aynı olup olmadıklarını kontrol edebilir.

İsterseniz, python programlama dili üzerinde nasıl kullanıldığı hakkında fikir sahibi olabilmek için gelin kimlik operatörleri kavramını daha yakından inceleyelim.

• Karşılaştırma (is) Operatörü: Kullanıldığı zaman karşılaştırdığı değişkenlerin aynı nesneyi işaret edip etmediklerini sorgular. Eğer sonuç doğru ise “true” değil ise “false” değerini geriye döndürür.
• Karşılaştırma Değil Mi (is not) Operatörü: Yukarıdaki operatör yapısının tam tersi olarak çalışır.

Teorik olarak öğrenmiş olduğumuz “kimlik operatörler” kavramını daha yakından gözlemlemek ve edinmiş olduğumuz bilgiyi pratiğe dökmek için basit bir kod tanımlaması gerçekleştirelim.

### Kimlik Operatörleri için Çeşitli Değişkenler Tanımlayalım: ###
ayrac = "----------------"
f = "Emre Çelen"
g = "Emre Çelen"
h = [1,2,3,4]
j = [1,2,3,4]  ### Aynı nesneyi işaret etmedikleri için h ile j sorgulamasında "True" değeri döndürülür.
k= 50.23
l= 23.50

### Kimlik Operatörlerini Kullanmaya Başlayalım: ###
print(ayrac+"\n< Python Kimlik Operatörleri >\n"+ayrac)
print("-> [",f,"] değeri ile [",g,"] değeri birbirine eşittir: ", f is g)
print("-> [",h,"] değeri ile [",j,"] değeri birbirine eşit değil mi: ", h is not j)
print("-> [",k,"] değeri ile [",l,"] değeri birbirine eşittir: ", k is l,"\n"+ayrac)

Kod Çıktısı:

5- Mantıksal Operatörler

Programlarımız içerisinde sahip olan değişken yapılarının karşılaştırılmasını sağlayarak mantıksal sonuçlar çıkartan operatörlere “Mantıksal Operatörler” denir.

Bu operatör yapılarını daha yakından tanıyabilmek ve özellikleri hakkında daha yakından bilgi alabilmek için maddelere gelin birlikte göz atalım.

• and Operatörü: Kelime anlamı olarak “ve” anlamına gelmektedir. Operatör ile kullanılan operand değerlerinin sonucunda eşitlik olursa “true” değilse “false” değerini döndürür.
• or Operatörü: Operatörün sağında ve solunda yer alan değerlerin kontrolünün biri bile doğruysa “true” değilse “false” değeri döndürür.
• not Operatörü: Karşılaştırma sonucu çıkan değeri ters çevirir. İşlem sonucu doğru ise “false“, yanlış ise “true” değerini döndürür.

Konuyu daha iyi anlayabilmek için gelin teorik olarak edinmiş olduğumuz bilgiyi pratiğe dökelim ve basit bir kod içeriği hazırlayalım.

### Mantıksal Operatörlerini Kullanmak İçin Değişkenleri Tanımlayalım ###
ayrac = "----------------"
q = 50.58
w = 58.50
e = "Ömer Faruk"
r = "Faruk Ömer"

### Mantıksal Operatörleri Kullanmaya Başlayalım: ###
print(ayrac+"\n< Python Mantıksal Operatörleri >\n"+ayrac)
print("-> [",q,"] == 50.58 and [",w,"] == 58.50 sonucu: ", (q==50.58 and w==58.50))
print("-> [",e,"] is 'Ömer Faruk' or [",r,"] is 'Ömer Faruk' sonucu: ", (e is e or r is e))
print("-> [",w,"] == 58.50 or [",q,"] == 50.58 sonucu: ", not (w == 58.50 and q == 50.58),"\n"+ayrac)

Kod Çıktısı:

6- Üyelik Operatörleri

Python programlama dilinde yer alan üyelik operatörleri diziler, listeler veya tupleler gibi değişkenlerin üyelik testini gerçekleştirir. Arama işlemi gerçekleştirirken java’da yer alan contains() metoduna oldukça benzer bir görevdedir.

• in Operatörü: Arama yapılan x değerini, arama yaptığı y listesi içerisinde var ise “true” değeri yoksa “false” değeri döndürür.
• not in Operatörü: Yukarıdaki operatör yapısının tam zıttı sonuç ortaya çıkar. “True” ise false, “False” ise true değeri döndürür.

Üyelik operatörleri hakkında daha detaylı bir bilgi sahibi olabilmek ve edinmiş olduğumuz teorik bilgiyi pratik bilgiye dökebilmek için basit bir kod tanımlaması gerçekleştirelim.

### Üyelik Operatörlerini Kullanmak İçin Değişken ve Liste Tanımlayalım: ###
ayrac = "----------------"
list = [29,42,55,58]
z = 29
x = 42.42
sorguZ = (z in list)
sorguX = (x not in list)

### Üyelik Operatörlerini Kullanmaya Başlayalım: ###
print(ayrac+"\n< Python Üyelik Operatörleri >\n"+ayrac)
print("-> ",list," yapısı içerisinde [",z,"] değeri bulunuyor mu: ", sorguZ)
print("-> ", list," yapısı içerisinde [",x,"] değeri bulunmuyor mu: ", sorguX,"\n"+ayrac)

Kod Çıktısı:

7- Bitsel Operatörler

Bitsel operatörler, mevcut değerlerin üzerinde ikili rakam dizileri gibi hareket eder. Yapı içerisindeki operatör yapılarını ve kullanım şekillerini aşağıdaki tablo üzerinden inceleyebiliriz.

Benimle birlikte bu bilgi serüvenine çıkarak “Python Operatörleri (İşleçleri)” sorusuna cevap aradığınız ve bu rehber içeriğimin sonuna kadar beni yalnız bırakmayıp yanımda olduğunuz için sizlere teşekkür ederim(🙏🏻). Eğer, konuya devam etmek ve farklı kaynaklardan “Python Operatörleri” hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz w3School tarafından hazırlanmış dokümantasyon dosyasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Unutmayın, aklınıza takılan herhangi bir soru ya da konu işleyişi ile ilgili önerilerinizi veya eleştirileriniz aşağıda bulunan yorum yap kısmından benimle iletişime geçerek dile getirebilirsiniz. 👋🏻